Tại VCK Asian Cup 2019, lần đầu tiên công nghệ hỗ trợ trọng tài (VAR) được áp dụng từ vòng tứ kết nhằm giúp trọng tài công tâm hơn khi xử lý các tình huống gây tranh cãi. Trận đấu đầu tiên VAR được vào sử dụng là trận đấu giữa Việt Nam và Nhật Bản.
VAR là gì?
Công nghệ VAR (viết tắt của Video Assistant Referee) là một công nghệ được sử dụng để hỗ trợ các trọng tài khi đưa ra quyết định trong những tình huống đặc biệt của trận đấu.
 |
| Trọng tài Mohammed Abdulla không công nhận bàn thắng cho Nhật Bản trong hiệp 1 sau khi tham khảo công nghệ VAR. Ảnh: AFC |
Khi nào sử dụng VAR?
VAR chỉ được sử dụng trong một số tình huống nhất định trong một trận đấu. Các tình huống này bao gồm quả đá phạt 11m, xác định lỗi, bàn thắng và thẻ đỏ trực tiếp.
- Bàn thắng
Khi có một đội khiếu kiện về bàn thắng, VAR sẽ được dùng để phát hiện lỗi việt vị, kéo áo và các lỗi khác trong quá trình ghi bàn Ngay cả khi cầu thủ chỉ việt vị vài cm, bàn thắng cũng sẽ không được chấp nhận.
- Penalty
Khu vực trong vòng cấm là nơi VAR hay được sử dụng nhất. Quyết định thổi phạt có thể được trọng tài duy trì hoặc hủy bỏ sau khi tham khảo VAR
 |
| VAR lần đầu tiên được áp dụng tại Asian Cup. |
- Thẻ đỏ trực tiếp
Các hành vi bạo lực sẽ bị ngăn chặn bởi VAR. Tuy nhiên VAR chỉ đươc áp dụng đối với các tình huống thẻ đỏ trực tiếp, không áp dụng với thẻ vàng thứ 2.
- Nhận diện sai lầm
Trong thực tế, các trọng tài cũng mắc phải không ít sai lầm. Điển hình là trong trận đấu giữa Arsenal và Chelsea năm 2014. Oxlade Chamberlain của Arsenal là người phạm lỗi nhưng trọng tài lại bất ngờ đuổi Kieran Gibs, một cầu thủ khác cũng sở hữu đầu cua giống như Chamberlain. Với công nghệ VAR, những sai lầm của các trọng tài có thể được sửa chữa. Tuy vậy, VAR cũng có những hạn chế nhất định để đảm bảo không làm gián đoạn cuộc chơi.
VAR có bị giới hạn sử dụng?
Không phải với tất cả, nhưng VAR sẽ không được sử dụng trong trường hợp trận đấu đã được tiếp tục. Nếu VAR không phát hiện được sai sót, quả đá phạt, ném biên… nghiễm nhiên được tiếp tục.
 |
| VAR cần nhiều thiết bị máy móc. |
Bàn thắng không được xác định bởi VAR với trường trường hợp đội tấn công phạm lỗi trong tình huống dẫn đến bàn thắng. Nhìn chung, với việc sử dụng VAR, trọng tài có thể phạt nguội cầu thủ dù tình huống phạm lỗi đã xảy ra trước đó.
Trọng tài video VAR được đặt ở đâu?
Hệ thống VAR được đặt biệt lập. Tuy vậy, nó có khả năng truy cập vào tất cả các camera được đặt khắp sân. Hệ thống này sẽ đưa ra thông báo tới trọng tài trong trường hợp phát hiện ra lỗi.
VAR hoạt động thế nào trong thực tế?
Có 3 kịch bản chính thường được sử dụng VAR.
- Trọng tài trên sân nhận tín hiệu từ trọng tài video thông qua một chiếc tai nghe. Sau đó, ông sẽ ra hiệu tạm dừng trận đấu và cho các cầu thủ biết rằng có một quyết định đang được xem xét. Nếu nhận định tình huống không có lỗi, trọng tài sẽ cho phép trận đấu được tiếp tục.
- Trường hợp sử dụng VAR: Lúc này, trọng tài chính sẽ ra hiệu bằng cách vẽ một hình chữ nhật. Các trọng tài video sẽ đánh giá lại tình huống rồi gửi tới trọng tài chính, người sẽ ra quyết định cuối cùng.
 |
| E-kíp tham gia điều hành VAR. |
- Ở trường hợp này, trọng tài video gợi ý trọng tài chính xem lại tình huống bằng một màn hình đặt sát sân bóng. Trọng tài chính sẽ ra dấu hình chữ nhật trước khi đưa ra quyết định của mình. g hợp nào, trọng tài chính cũng phải liên tục đưa ra các quyết định. Trọng tài không thể để trận đấu diễn ra trong lúc chờ sự trợ giúp từ VAR. Trước đó, trọng tài phải chờ bóng đến một trí trung lập trước khi ra tín hiệu VAR để xem lại tình huống ban đầu.
Trong trận đấu tứ kết đầu tiên của Asian Cup 2019, hai lần trọng tài người UAE Mohammed Abdulla cần tới sự hỗ trợ của công nghệ VAR. Đó là tình huống không công nhận bàn thắng của Nhật Bản ở phút 24 và pha thổi phạt đền đối với Bùi Tiến Dũng ở phút 56, mang về bàn thắng duy nhất cho những "Samurai xanh".
Tại World Cup 2018, VAR đã được FIFA đưa vào sử dụng sau nhiều lần thử nghiệm ở các giải đấu khác. Thành công của nó mang lại là không thể phủ nhận khi các quyết định của trọng tài trở nên chính xác hơn. Và các tình huống dẫn tới penalty cũng nhiều hơn kỳ World Cup năm đó.
Cũng bởi vậy mà một số giải VĐQG hàng đầu châu Âu như Serie A, La Liga, Bundesliga,... đã đưa vào sử dụng. Giải Ngoại hạng Anh cũng sẽ áp dụng ở mùa giải tới cùng với UEFA Champions League.
Video tổng hợp Việt Nam 0-1 Nhật Bản: Nguồn VTV
Thiên Bình